جنبش قومیت ها و لیبرالیسم

به نوبه خودم ویدئوی بالا را تهیه کردم، البته به زبان تورکی، تا همبستگی خودم را با 12 زندانی سیاسی که اعتصاب غذا کرده اند بیان کنم و همین طور فعالان سیاسی آذربایجان را مورد خطاب قرار دهم.

در ویدئو - برای دوستانی که تورکی نمی دانند ترجمه می کنم- گفته ام جنبش سبز متعلق به تنها فارس ها نیست، بلکه متعلق به تمام اقوام است و اشتباه است اینکه ما تورک ها فکر کنیم این جنبش فقط مال تهرانی ها است . نباید خود را کنار بکشیم. 12 زندانی سیاسی اعتصاب کننده متعلق به تمام ایرانند و نه تنها فارس ها. متاسفانه در این ویدئو فرصت نشد بگویم معتقدم جنبش سبز باید این مطالبه را در شعارهای خود قرار دهد که در مدارس ابتدائی یا راهنمائی مناطق قومیتی، در کنار زبان فارسی که زبان اصلی و وحدت بخش کشور باقی خواهد ماند، یکی دو ساعت در هفته هم خواندن و نوشتن به زبان آن مناطق (تورکی در آذربایجان مثلا) به کودکان یاد داده شود. این البته کف مطالبات قومیت هاست و نه سقف آن. جنبش سبز در مورد حقوق قومیت ها متاسفانه تا به امروز بسیار ضعیف عمل کرده است. به علاوه بسیاری از روشنفکران و فعالان سیاسی ما متاسفانه به کشتاری که در تبریز در سال 1385 در جریان حرکت اعتراضی مردم شکل گرفت، متاسفانه تا همین امروز واکنش درخوری صورت نداده است که این به نظرم خودش نمود بارزی از تهران محوری جامعه سیاسی و روشنفکری فارس زبان ماست.

این روزها مسئله قومیت ها، به خصوص جریانی که ذیل هواداران تیم  تراختور شکل گرفته است، ذهن مرا بسیار به خود مشغول داشته است. مدتی وقت صرف می کنم تا نوشته های هر دو طرف درگیر - در میان فارس ها و تورک ها- را بخوانم. دوستان فعال آذربایجان البته جایشان بر فرق سر ما، ولی باید اعتراف کنم نظرات آن دسته از دوستان را که زبان فارسی را تحقیر می کنند، در مورد زبان فارسی به اشتباه تاریخ سازی می کنند، با تکیه بر آثار امثال محمد تقی زهتابی و دیگران که من از نظر علمی آنها را قدیمی و جهت دار و نه چندان معتبر می دانم، می خواهند بگویند تمام دنیای قدیم از چین تا بالکان تورک بوده، اصلا باب طبعم نیست. اینکه با بازتولید جریانی شبیه به جریان حزب دموکرات آذربایجان در دوران پیشه وری در آذربایجان،سودای جدائی از ایران را داشته باشیم، سر سوزنی برای من جذاب نیست و به نظرم بر اساس ایده یک مدینه فاضله تخیلی بنا شده است.

من طرفدار لیبرالیسم ام ولی ملی گرائی فعالان تورک دوره پیشه وری را اصلا لیبرال نمی دانم. دلیلش هم خیلی واضح است: پیشه وری و جریان او متعلق به دوران جنگ جهانی دوم است، همان زمان که هنوز سایه ملی گرائی هیتلری و موسولینی و استالینی بر تمام جهان سایه افکنده بود و ملی گرائی های منطقه ای آن زمان، چه فارس و چه تورک و چه عرب، چه پان ایرانیست و چه پان تورکیست و چه بعثی، ار تاثیر فاشیسم و نازیسم و استالینیسم مصون نبوده اند. اصولا سیاست ها و نظریه های ملی گرائی لیبرال که من معتقد بدانم تماما از دوران جنگ جهانی دوم به بعد و در واکنشی به مصائب و قتل عام های نژادی دوران جنگ جهانی اول و دوم شکل گرفتند. این نظریه ها متاسفانه به ایران وارد نشده اند و در زبان و ضمیر فعالان قومیتی ما جائی ندارند. به زبان دیگر ما باید بسیار فرهنگ سازی کنیم تا ملی گرائی لیبرال بجای ملی گرائی های کلاسیک و نژادگرای قرن نوزدهی در ذهن و روان فعالان قومیت های ایرانی ما از فارس گرفته تا تورک و عرب و بلوچ بنشیند. از متاخرترین این نظریه ها نظریه چندفرهنگی گرائی لیبرال ویل کیملیکا است که در چارچوب لیبرالیسم از نوعی فدرالیسم دفاع می کند. دیوید میلر را هم از یاد نبرید.

از طرف دیگر من سخت منتقد ملی گرائی پان ایرانیستی هستم. معتقدم مفهوم این آقایان/خانم ها از ملیت هم مانند پان تورک ها کاملاجنگ جهانی دومی است. در ذهنیت این آقایان/خانم ها در تاریخ ایران جائی برای اقوام غیر فارس نیست. تورکها، به عنوان مثال، یا در تاریخ نویسی این آقایان غایب اند، یا اگر هم حاضرند اجنبی و بیگانه و خارجی و مهاجم و خونخوار محسوب می شوند (لغات زشتی چون ترک تازی را به یاد بیاورید) از همه بدتر در این میان تئوری های روشنفکرانه ای است که بصورتی نژادگرا یکی از علل اصلی عقب ماندگی ایران را ورود ترکان یا حاکمیت پادشاهی های تورکی بر ایران از قبیل سلجوقی و غزنوی می داند. یکی نیست به این آقایان بگوید که عزیز من، اگر قرار بود بدون مهاجرت تورکان ایران پیشرفته و مدرن باشد، چرا در میان کشورهای اسلامی تورکیه که از قضا اکثر نفوس اش تورک اند بهترین کارنامه را در زمینه هائی از قبیل دموکراسی، لائیسیته به معنای خروج شریعت از حوزه قوانین قضائی، و پیشرفت اقتصادی و رابطه با دنیای جدید دارد؟ اگر تورک ها واقعا این قدر فرهنگ شان به قول شما متنازل بوده که باعث عقب ماندگی ایران شده اند، چرا تورکیه را این قدر جلوتر از شما پیش برده اند؟ معلوم است که البته این استدلال شما واهی است و نشان از فرافکنی در تحلیل علل توسعه نیافتگی ایران دارد.

به قول دوست فاضلی که او هم شاگرد کیملیکاست، نیاز اساسی امروز ما در باب ملی گرائی لیبرالیسم است و اینکه قومیت ها ما چه تورک و چه فارس یاد بگیرند خواسته های خودشان را در چارچوب لیبرال، و نه فاشیستی از نوع جنگ جهانی دوم، مطرح کنند و پیش ببرند. جریانات اخیر آذربایجان هرقدر نقطه ضعف داشته باشند که من معتقدم دارد، این نقطه قوت را دارد که ملی گرایان ایران گرا و فارس گرای ما را از خواب خرگوشی ندیدن قومیت های دیگر، و فقط دیدن خود و خود را مرکز جهان و عالم و آدم پنداشتن، بیدار کند و به  یادشان بیاورد چقدر ساختن جک های قومیتی و به سخره گرفتن زبان و فرهنگ و لهجه دیگران، زشت و خطرناک و مهیب است.

امیدوارم 12 شیر در بند اعتصاب غذا کننده هرچه زودتر از بند سلطان ولی فقیه رها شوند و همه ایرانیان هم از هر قومیتی چه فارس و چه تورک و کورد و عرب طعم آزادی در بهره گیری از حقوق زبانی خودشان در سایه قهرمانی این دلاوران دربند بچشند. امیدوارم هدی صابر آخرین زندانی باشد که از اعتصاب غذا فوت می کند که اگر غیر از این شود، خون مظلوم دامان ولی جائر را خواهد گرفت.