در مورد برنامه پرگار بی بی سی و هویت طلبی در آذربایجان

به نظر من اقدام تیم پرگار بی بی سی فارسی در تولید برنامه در مورد مسئله هویت طلبی در آذربایجان شجاعانه و مصداق آزادی بیان و شایسته تقدیر است. خیلی ها از ماها که عادت کرده ایم فقط باکسانی که مثل ما می اندیشند گپ بزنیم و کسانی که دنیایشان متفاوت با ماست را نادیده بگیریم البته از این میزگرد ناخشنودیم. ولی یادمان باشد که اگر ابعاد فکری مسائل مهمی چون جدایی طلبی قرار نباشد در پرگار طرح نشود در کجا باید طرح شوند؟ در خیابان یا ورزشگاه و با شعارهای پوپولیستی؟

من استقلال طلبی برخی دوستان در حرکت ملی آذربایجان را ریشه دار در نگاه چپ کلاسیک و اتوپیایی ایشان به سیاست می بینم که بنا بر دهها دلیل نسبتی با واقع گرایی ندارد و محکوم به شکست است. متاسفانه حرکت ملّی آذربایجان هنوز از سایه نگاه شوروی سابقی به مسئله قومیتها و وملیتها کاملاً خارج نشده است. به علاوه توصیه ام به فعالان فدرالیست حرکت آذربایجان آنست که نباید هرگز فدارلیسم را همچون گامی و پله ای برای جداطلبی بینگاریم که در این صورت فدرالیسم را هم بدنام خواهیم ساخت و از محتوا تهی. فدرالیسم چنانکه دکتر فرهنگ جهانپور در برنامه به خوبی بدان اشاره کرد مدلی برای همگرایی عادلانه است.
از اینجا پلی بزنم به برخی استدلالها در برنامه که می کوشیدند دموکراسی را از فدرالیسم جدا جلوه دهند. واقعیت آنست که فدرالیسم مطلوب اساسا یکی از مدلهای دموکراسی یا جمهوریخواهی است، مگر آنکه فدرالیسمهای معیوبی همچون اتحاد جماهیر شوروی یا یوگسلاوی سابق را مد نظر داشته باشیم که بعید است کسی از شرکت کنندگان چنین آرمانی داشته باشد. حتی مدل جدایی طلبی چک و اسلواکی مورد دفاع آقای کامرانی (که به نظر من بر شرایط ایران و منطقه خاورمیانه اصلا قابل اعمال نیست) هم اگر قرار باشد رخ بدهد، باز وجود سنتی لیبرال دموکراتیک در سیاست برای تحققش مورد نیاز است. البته یادمان باشد مورد چکوسلاواکی استثناست و در دو رفراندم مهم دو دهه اخیر در مورد جدایی در کانادا یا انگلستان رای قاطع به نه بوده است. یعنی گرایش عمومی در دنیا به وحدت عادلانه است، نه تشویق جدایی طلبی. در ایران هم باید در تحقق همگرایی عادلانه کوشید.