پروژه ناتمام مصطفی ملکیان و فقدان عدالت آکادمیک

کسانی که با افکار مصطفی ملکیان آشنایند می دانند او یکی از متفکران خلاق ایران امروز است که پروژه اصلی خویش را "عقلانیت و معنویت" نام نهاده است. به گمان من این پروژه ابعاد گوناگونی دارد که شایسته پژوهش بیشتر و البته نقد شدن هستند. مثلاً می توان پرسید جایگاه علوم طبیعی جدید در نگاه ملکیان به عقلانیت یا معنویت چیست؟ فلسفه حقوق او چیست؟ و موارد مشابه.

یکی از اشکالات ملکیان که پژوهش در مورد او را دشوار کرده است، این است که (برخلاف کسی چون سید جواد طباطبایی) عادت به نوشتن یکدست اندیشه های خود در قالب کتاب را ندارد، و هرچه از او هست نوشته های پراکنده یا مصاحبه های اینجا و آنجاست.

یکی از مصائب بزرگ نظام آموزش عالی امروز در ایران آن است که در آن افرادی که اندیشه قابل توجهی برای عرضه کردن ندارند صاحب پستهای مهم دانشگاهی یا سیاسی اند، ولی آزادمردانی چون ملکیان از تمام مشاغل آکادمیک عزل شده اند، حق تدریس در دانشگاه ندارند، و پژوهشهایشان هیچ پشتیابی مالی ندارد. 

در هر صورت مصاحبه اخیر اصغر زارع در روزنامه شرق با ملکیان در مورد "حق زبان مادری" را از دست ندهید. یکی از معدود آثاری است که از منظری فلسفی به مسئله حقوق زبانی قومیتها پرداخته است.