در استانبول کنفرانسی بود در مورد چند فرهنگ گرائی. گردانندگان این کنفرانس از نزدیکان حرکت خدمت (hizmet hareketi) فتح الله گولن، اندیشمند دینی و الاهیدان مشهور و بسیار پرنفوذ تورک بودند. حرکت فتح الله گولن در دو دهه اخیر و به خصوص با به قدرت رسیدن حزب عدالت و توسعه در ترکیه بسیار مورد بحث روزنامه ها و کانالهای تلویزیونی است. طرفداران دو آتشه و منتقدان سرسخت دارد. منتقدان لائیک این جریان آن را متهم به داشتن اهدافی مخفی برای براندازی نظام سکولار ترکیه و جایگزینی آن با نظامی مبتنی بر شریعت می کنند. ولی آن طور که من دیدم و فهمیدم، این جریان اگرچه مذهبی و محافظه کار است، ولی سکولاریسم سیاسی، حقوق بشر و دموکراسی را تا اندازه زیادی پذیرفته است و حتی آنها را تا حد مطلوبی تبلیغ می کند. در عین حال این حرکت مانند حزب عدالت و توسعه (AK Parti) مدافع جدی خصوصی سازی و نوعی از اقتصاد است که آنرا در اصطلاح روز دنیا آنرا اقتصاد نئو لیبرالیستی می خوانند. قشر وسیعی از تجار و بازاریان مذهبی و نوظهور ترکیه (به واسطه خصوصی سازی) جریان گولن را از نظر مالی ساپرت می کنند و بر اساس این منابع مالی حرکت خدمت گولن شبکه وسیعی از مدرسه سازی در خیلی از کشورهای جهان (به استثنای ایران! می گفتند جمهوری اسلامی به آنها مجوز نداده است) از سنگال و غنا در آفریقا تا اندونزی و ویتنام و چین و جمهوری آذربایجان در آسیا و ایالات متحده به راه انداخته است.
روزنامه زمان، پر تیراژ ترین روزنامه امروز ترکیه با تیراژ یک میلیون و پنجاه در هر روز روزنامه نزدیک به جریان خدمت گولن محسوب می شود. به ادعای مسئولان روزنامه زمان تیراژ این روزنامه دو برابر میزان تیراژ نزدیک ترین رقیب شان در میان روزنامه های ترکیه یعنی حریت است.
هر حزب و جریانی برای به قدرت رسیدن احتیاج به نوعی ایدئولوژی و پشتوانه نظری و جریانی پرنفوذ در جامعه مدنی دارد. در این کنفرانس برای من تقریبا آشکار شد که حزب عدالت و توسعه را تا حدی می توان تبلور افکار حزب جریان خدمت فتح الله گولن در جامعه مدنی دانست. در کنار قرآن و حدیث تاثیر اندیشه های جلال الدین مولانای رومی، افکار یونس امره و از همه مهم تر اندیشه های بدیع الزمان سعید نورسی (1960-1878) استاد فتح الله گولن است. به علاوه فتح الله گولن به اندیشه های علی ابن ابی طالب هم علاقمند است و گویا نهج البلاغه را هم به ترکی ترجمه یا ترجمه آنرا تصحیح کرده است.
اخیر در زبان انگلیسی نوشته های علمی قابل توجهی توسط نویسندگان غربی یا مسلمان در موردجریان گولن منتشر شده است. این کتاب نوشته محمد چتین از بهترین و آخرین پژوهش ها در این زمینه است. دیده ام خیلی ها جریان گولن را با جریان پروتستانتیسم مقایسه می کنند که در آن بر کار و خدمت به خلق به عنوان جزوی اساسی از عبادت خداوند تاکید می شود و افراد از تنبلی وکوشا نبودن در پیشرفت مادی به عنوان جزوی از وظایف دینی شان بر حذر داشته می شوند. شاید بشود گفت کتاب "اخلاق پروتستانی و روح سرمایه داری" مارکس وبر تبینی جالب در مورد رویکرد جریان گولن به خصوصی سازی و سرمایه داری و تجارت ورزی فراهم می کند.
تاکید بر دیالوگ (خصوصا میان ادیان ابراهیمی) و لزوم رواداری و احترام و عشق در سخنان گولن دیده می شود. جریان گولن طرفدار پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا است و بر خلاف اندیشه های آیت الله خمینی و آقای خامنه ای بر تقابل و رویاروئی و تخاصم میان اسلام و غرب بنا نشده است. طرفداران گولن خودشان می گویند برخلاف مدل حکومت دینی ایران ما می خواهیم جامعه را از پائین واز طریق اقناع و تبلیغ درجامعه مدنی معتقد تر کنیم، نه از بالا و به واسطه ابزار حکومت دینی. (اینکه جریان گولن چقدر با لیبرالیسم به معنای رالزی و کیملیکائی یا هابرماسی آن که بیشتر با طبع من می خواند سازگار است بحثی پیچیده است که محتاج پستی جداگانه است.) جریان گولن تا قدری که من فهمیدم دموکراسی را به عنوان شکل حکومت پذیرفته است. همین راز پیشرفت و نفوذ و گسترش شگفت انگیز آن در میان کشورهای اسلامی بر خلاف مدل رو به افول اسلام سیاسی انحصار طلب از نوع ولایت فقیه است. جالب آنکه گولن اخیرا از حق آموزش زبان کردی در مدارس ترکیه حمایت کرده است و اظهار تاسف که جریان او باید زودتر از اینها دست ها را در حمایت از حقوق زبانی کردها بالا می زده است.
کاش مذهبی های ما و خصوصا اصولگریان (و نیز اصلاح طلبان، خصوصا قشر مذهبی شان) مطالعه جدی و بیطرفانه و منصفانه آثار فتح الله گولن و رازهای موفقیت جریان او را جدی بگیرند.همین طور دوستان حرکت آذربایجان خوب است حرکت گولن را مطالعه کنند تا بیشتر متوجه شوند ترکیه فقط آتاترک نیست و بسی پیچیده تر از اینها است.
روزنامه زمان، پر تیراژ ترین روزنامه امروز ترکیه با تیراژ یک میلیون و پنجاه در هر روز روزنامه نزدیک به جریان خدمت گولن محسوب می شود. به ادعای مسئولان روزنامه زمان تیراژ این روزنامه دو برابر میزان تیراژ نزدیک ترین رقیب شان در میان روزنامه های ترکیه یعنی حریت است.
هر حزب و جریانی برای به قدرت رسیدن احتیاج به نوعی ایدئولوژی و پشتوانه نظری و جریانی پرنفوذ در جامعه مدنی دارد. در این کنفرانس برای من تقریبا آشکار شد که حزب عدالت و توسعه را تا حدی می توان تبلور افکار حزب جریان خدمت فتح الله گولن در جامعه مدنی دانست. در کنار قرآن و حدیث تاثیر اندیشه های جلال الدین مولانای رومی، افکار یونس امره و از همه مهم تر اندیشه های بدیع الزمان سعید نورسی (1960-1878) استاد فتح الله گولن است. به علاوه فتح الله گولن به اندیشه های علی ابن ابی طالب هم علاقمند است و گویا نهج البلاغه را هم به ترکی ترجمه یا ترجمه آنرا تصحیح کرده است.
اخیر در زبان انگلیسی نوشته های علمی قابل توجهی توسط نویسندگان غربی یا مسلمان در موردجریان گولن منتشر شده است. این کتاب نوشته محمد چتین از بهترین و آخرین پژوهش ها در این زمینه است. دیده ام خیلی ها جریان گولن را با جریان پروتستانتیسم مقایسه می کنند که در آن بر کار و خدمت به خلق به عنوان جزوی اساسی از عبادت خداوند تاکید می شود و افراد از تنبلی وکوشا نبودن در پیشرفت مادی به عنوان جزوی از وظایف دینی شان بر حذر داشته می شوند. شاید بشود گفت کتاب "اخلاق پروتستانی و روح سرمایه داری" مارکس وبر تبینی جالب در مورد رویکرد جریان گولن به خصوصی سازی و سرمایه داری و تجارت ورزی فراهم می کند.
تاکید بر دیالوگ (خصوصا میان ادیان ابراهیمی) و لزوم رواداری و احترام و عشق در سخنان گولن دیده می شود. جریان گولن طرفدار پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا است و بر خلاف اندیشه های آیت الله خمینی و آقای خامنه ای بر تقابل و رویاروئی و تخاصم میان اسلام و غرب بنا نشده است. طرفداران گولن خودشان می گویند برخلاف مدل حکومت دینی ایران ما می خواهیم جامعه را از پائین واز طریق اقناع و تبلیغ درجامعه مدنی معتقد تر کنیم، نه از بالا و به واسطه ابزار حکومت دینی. (اینکه جریان گولن چقدر با لیبرالیسم به معنای رالزی و کیملیکائی یا هابرماسی آن که بیشتر با طبع من می خواند سازگار است بحثی پیچیده است که محتاج پستی جداگانه است.) جریان گولن تا قدری که من فهمیدم دموکراسی را به عنوان شکل حکومت پذیرفته است. همین راز پیشرفت و نفوذ و گسترش شگفت انگیز آن در میان کشورهای اسلامی بر خلاف مدل رو به افول اسلام سیاسی انحصار طلب از نوع ولایت فقیه است. جالب آنکه گولن اخیرا از حق آموزش زبان کردی در مدارس ترکیه حمایت کرده است و اظهار تاسف که جریان او باید زودتر از اینها دست ها را در حمایت از حقوق زبانی کردها بالا می زده است.
کاش مذهبی های ما و خصوصا اصولگریان (و نیز اصلاح طلبان، خصوصا قشر مذهبی شان) مطالعه جدی و بیطرفانه و منصفانه آثار فتح الله گولن و رازهای موفقیت جریان او را جدی بگیرند.همین طور دوستان حرکت آذربایجان خوب است حرکت گولن را مطالعه کنند تا بیشتر متوجه شوند ترکیه فقط آتاترک نیست و بسی پیچیده تر از اینها است.
مقاله خجالت اوری است .این کاملا بدیهی است که فتح اله گولن که سالها در زیر چتر امریکا با موافقت او در امریکا اقامت دارد مانند اقای مرسی ریس جمهور مصر که عضو حزب اخوان المسلمین است باید از سیستم مالی امریکا و دنیای غرب حمایت کنند که من هم در این مورد حمایت میکنم اما این ربطی به انتخاب انها ندارد انها مجبورند چون محصول امریکا هستند . و اگر نه اقای گولن در سال ۲۰۱۲ هنوز هم روی منبر مینشیند و با ریا و دوروی گریه میکند و مریدانش در پایین منبر سینه هایشان را برای اقای روحانی میدرند. شما از پروتستان مسیحی و مذهب ملایم شده اسلام صحبت کردید که هیچ ربطی به ازربایجان و شرایط جهان امروز که هر روز در حال تغییر است ندارد ما سیستم اداره حکومت پروتستان در هیچ جای جهان مسیحی نداریم .و در ازربایجاتن هم مردم مذهبی به شکل تورکیه و دنیای عرب نداریم. یعنی شما در حال ارزوی سیستم اسلامی نرمی هستید به شکل حزب اک پارتی تورکیه برای ازربایجان . اسلام و حکومتهای دینی به هیچ وجه نمیتوانند نرم باشند چون ساختار دین به هر کسی به جز خود کافر میگوید . امروز ما شاهد هستیم که در تورکیه ریس جمهور مملکت به جای اداره مملکت از ممنوعیت کورتاژ زنان حامله صحبت میکند و زنان حامله تورکیه برای کورتاژ مجبورند در تورههای کورتاژ اژانسهای مسافرتی ثبت نام کنند تا به کشور های دیگر برای کورتاژ مسافرت کنند . و این خجالت اور است شما از اعتقاد اسلام نرم به دمکراسی گفتید که خنده دارد است امروز نصف روزنامه نگازان تورکیه و تعداد زیادی از نمایندگان مجلس و حتی اهنگسازان در زندان تورکیه هستند . اگر سیستم دینی نرم (مسیحی یا مسلمان)برای اداره جامعه توصیه میشود فقط یک مملکت پیشرفته را به من نشان دهید که سیستم ان دینی نرم است . تمام کشورههای عقب افتاده از لحاض اجتمکاعی و تربیتی در افریقا و تورکیه مبتلا به این امراض هستند . در اخر هم می خواهم بگویم تورکیه فقط اتاتورک است و این فریبکاری از طرف شما است که خائنی همچو سعید نورسی که در زمان اشغال تورکیه توسط کشورههای بیگانه با کمک انگلیس با دولت تورکیه و اتاتورک برای احیای اسلام و قدرت انگلیس جنگید را دمکرات میدانید خواهشا کتاب بخوانید .
پاسخحذف